Tekst achterflap
Een positieve leefstijlverandering levert mensen veel op: gezondheid, energie en vitaliteit. De gedragsverandering die hiervoor nodig is, blijkt voor veel mensen een flinke uitdaging. Dit boek biedt alle inzichten en handvatten om een leefstijlverandering uit te lokken en mensen te ondersteunen en te begeleiden naar een gezonde(re) leefstijl. Ingrid Steenhuis en Wil Overtoom beschrijven diverse leefstijlgedragingen, om vervolgens in te gaan op het veranderen van leefstijl. Hoe zorg je dat mensen zich bewust worden van hun leefstijl, hoe motiveer je ze tot een verandering en hoe dicht je de kloof tussen intenties en gedrag? Hoe verander je ingesleten gewoonten en welke rol speelt de sociale omgeving hierbij? Ten slotte wordt ingezoomd op leefstijlverandering bij kwetsbare groepen zoals mensen/gezinnen met sociale of financiële problemen, mensen met weinig gezondheidsvaardigheden, psychiatrisch patiënten, ouderen etc. Het boek is toegankelijk geschreven en is geschikt voor professionals in zorg en welzijn (waaronder hulpverleners ggz, welzijn, zorg, in wijkteams, praktijkondersteuners huisarts, leefstijlcoaches, diëtisten, paramedici, trainers, psychologen etc.) die meer willen weten over het veranderen van leefstijl en die hiermee praktisch aan de slag willen in hun dagelijkse praktijk. Ook is het boek geschikt voor studenten in opleidingen. Ingrid Steenhuis is hoogleraar Preventie aan de Vrije Universiteit. Wil Overtoom heeft jarenlange ervaring in het bedrijfsleven en meerdere verandertrajecten begeleid. Samen hebben zij de Brickhouse Academy opgericht, voor de vertaling van wetenschap over leefstijl en gedragsverandering naar de praktijk.
Biografie
Ingrid Steenhuis is hoogleraar Preventie aan de Vrije Universiteit. Wil Overtoom heeft jarenlange ervaring in het bedrijfsleven en meerdere verandertrajecten begeleid. Samen hebben zij de Brickhouse Academy opgericht, voor de vertaling van wetenschap over leefstijl en gedragsverandering naar de praktijk.
Inhoudsopgave
1 LEEFSTIJL 15 Introductie 15 Wat heeft in de twintigste eeuw geleid tot gezondheid? 15 Levensverwachting 17 Gezonde levensverwachting 18 Bewegen 19 Wat is de aanbeveling? 19 Wat zijn de feiten? 20 Is zitten het nieuwe roken? 20 Roken 20 Wat is de aanbeveling? 20 Wat zijn de feiten? 21 Alcohol 21 Wat is de aanbeveling? 21 Wat zijn de feiten? 22 Voeding 22 Wat is de aanbeveling? 22 Wat zijn de feiten? 25 Overgewicht 26 Wat zijn de feiten? 27 Ontspanning 28 Wat zijn de feiten? 28 Wat zijn de feiten? 29 Is gezond ook gelukkig? 31 850748_Positieve Leefstijlverandering_BW.indd 5 14-12-2017 10:05:07 Geluk 31 Geluk, gezondheid en leefstijl 32 Leefstijlbevordering als onderdeel van positieve gezondheid 33 Positieve gezondheid 33 Kritische noot 35 Tip voor in de praktijk 35 2 LEEFSTIJL VERANDEREN 36 Introductie 36 Fasen van gedragsverandering 37 Vijf fasen 37 Kritische noot 38 Tips voor in de praktijk 39 Bewustwording 40 Bewustzijn en misperceptie 40 Tips voor in de praktijk 40 Beredeneerd gedrag 41 Theorie van beredeneerd gedrag 41 Kritische noot 44 Tips voor in de praktijk 44 Intrinsieke of extrinsieke motivatie 45 Zelfdeterminatietheorie 45 Kritische noot 46 Tips voor in de praktijk 47 Motivational interviewing 47 Coaching met motivational interviewing 47 Tips voor in de praktijk 49 Uitdagende doelen stellen 50 Uitdagende doelen en prestaties 50 Tips voor in de praktijk 53 De kloof tussen intentie en gedrag 53 Het ontstaan van de kloof 53 Tips voor in de praktijk 55 Zelfcontrole en wilskracht 56 Grenzen aan het willen 56 Kritische noot 57 Tips voor in de praktijk 57 850748_Positieve Leefstijlverandering_BW.indd 6 14-12-2017 10:05:07 Sociale invloed 58 Sociale normen, netwerken, sabotage en steun 58 Tips voor in de praktijk 60 Terugval 61 Hoogrisicosituaties en terugval 61 Mispercepties die bestaan over een (re)lapse 64 Tips voor in de praktijk 65 Blik op de toekomst 67 Nieuwe interventies 67 Tot slot 69 Gedragsveranderingstechnieken 69 3 KIJKEN OVER DE GRENZEN VAN DISCIPLINES 70 Introductie 70 Verandermanagement 71 Veranderen om te overleven 71 SWOT-analyse 71 Kritische noot 72 Tips voor in de praktijk 72 Waardoor veranderingen mislukken 75 Veranderstappen 76 Tips voor in de praktijk 78 Weerstand bij veranderen 78 Tips voor in de praktijk 80 Gedragseconomie en keuzearchitectuur 80 Op het grensvlak van economie en psychologie 80 Automatisch gedrag: systeem 1 en systeem 2 81 Soorten nudges 82 Kritische noot 83 Tips voor in de praktijk 84 Sociale marketing 86 Commerciële marketingtechnieken voor sociale doeleinden 86 Kritische noot 90 Tips voor in de praktijk 90 Tot slot 91 Gedragsveranderingstechnieken 91 850748_Positieve Leefstijlverandering_BW.indd 7 14-12-2017 10:05:07 Tips voor in de praktijk 40 Sociale invloed 40 Sociale normen, netwerken, sabotage en steun 40 Tips voor in de praktijk 41 Terugval 42 Hoogrisicosituaties en terugval 42 Mispercepties die bestaan over een (re)lapse 44 Tips voor in de praktijk 45 Blik op de toekomst 46 Nieuwe interventies 46 Tot slot 47 Gedragsveranderingstechnieken I 47 3 Kijken over de grenzen van disciplines 49 Introductie 50 Verandermanagement 50 Veranderen om te overleven 50 SWOT-analyse 50 Kritische noot 51 Tips voor in de praktijk 51 Waardoor veranderingen mislukken 53 Veranderstappen 54 Tips voor in de praktijk 55 Weerstand bij veranderen 55 Tips voor in de praktijk 56 Gedragseconomie en keuzearchitectuur 56 Op het grensvlak van economie en psychologie 56 Automatisch gedrag: systeem 1 en systeem 2 57 Soorten nudges 57 Kritische noot 59 Tips voor in de praktijk 59 Sociale marketing 60 Commerciële marketingtechnieken voor sociale doeleinden 60 Kritische noot 63 Tips voor in de praktijk 63 Tot slot 63 Gedragsveranderingstechnieken II 63 4 KWETSBARE DOELGROEPEN 92 Introductie 92 Mensen met weinig gezondheidsvaardigheden 93 Tips voor in de praktijk 96 Mensen met financiële problemen 96 Financiële problemen, leefstijl en gezondheid 96 Beperkte cognitieve bandbreedte 98 Ook zonder financiële problemen grote sociaal-economische gezondheidsverschillen 99 Tips voor in de praktijk 101 Mensen met een psychiatrische aandoening 101 Aandacht voor leefstijl 101 Screening en interventies 102 Beweging als behandeling? 103 Tips voor in de praktijk 104 Ouderen 105 Leefstijl van ouderen 105 Pensionering 107 Tips voor in de praktijk 107 EPILOOG 109 BIJLAGEN TOOLS VOOR IN DE PRAKTIJK 113 TOOLS VOOR GEDRAGSANALYSE 114 BRAVO quickscan voor volwassenen 114 Spinnenweb positieve gezondheid 120 Determinanten van gedrag 122 Sociale omgeving scan 123 SWOT 125 TOOLS MET BETREKKING TOT DE MOTIVATIE VOOR GEDRAGSVERANDERING 127 Dwingende noodzaak 127 Kosten-batenanalyse 129 Concurrentieanalyse 130 Beslismatrix 132 850748_Positieve Leefstijlverandering_BW.indd 8 14-12-2017 10:05:07 PLANNING TOOL 133 SMART doelen stellen en als-dan plannen 133 MONITORING TOOL 135 Schema voor monitoring 135 TERUGVALPREVENTIE TOOLS 137 In balans 137 Hoogrisicosituaties en copingplan 140 Copingplan voor terugkerende hoogrisicosituaties 141 Copingvaardigheden 142 Negatieve gedachten vervangen door positieve gedachten 144 HANDIGE EN BETROUWBARE WEBSITES 146 BRONNEN 148 OVER DE AUTEURS 158 REGISTREER JE BOEK 160 REACTIES OP POSITIEVE LEEFSTIJLVERANDERING 161 INDEX 163
