Tekst achterflap

In 'Interviewen in kwalitatief onderzoek' presenteert Marion Matthijssen een praktische aanpak om kwalitatieve data te verzamelen aan de hand van interviewen. Door haar ruime ervaring als trainer in kwalitatief onderzoek ziet zij de behoefte bij veel onderzoekers aan praktische handvatten om goed kwalitatief onderzoek uit te voeren. Het gaat dan zowel om het opstellen van een goede vragenlijst, het uitvoeren van interviews als de analyse van kwalitatief onderzoek. Zij besteedt in haar boek veel aandacht aan het inzetten van gesprekstechnieken om goede kwalitatieve data te verzamelen. Dit vormt namelijk de basis voor een goed eindproduct. Daarnaast presenteert zij een aantal manieren waarop kwalitatieve data geanalyseerd kunnen worden. Zij hoopt met dit boek het vak kwalitatief onderzoek toegankelijk te maken voor iedereen die ermee aan de slag wil. Marion Matthijssen is een socioloog die ook een opleiding ‘Vormgeving & Communicatie’ heeft gedaan. Zij ziet onderzoek, communicatie en creativiteit als drie belangrijke componenten voor kwalitatief onderzoek. Ze werkt sinds 1998 als kwalitatief onderzoeker en heeft in 2010 haar eigen onderzoeks- en trainingsbureau ‘de onderzoekswinkel’ opgericht. Sindsdien traint ze jaarlijks zo’n 150 mensen in kwalitatief onderzoek. Als onderzoeker werkt ze voornamelijk in het sociaal-maatschappelijke veld.

Biografie

Ik ben socioloog en werkzaam als onderzoeker sinds 1998. Onderzoeken past bij me. Ik ben altijd nieuwsgierig naar wat anderen beweegt, naar groepsgedrag, naar mensen die 'anders' zijn, naar verhalen. Ik ben gespecialiseerd in kwalitatief onderzoek en geef daar ook training in. In de loop der jaren heb ik ervaren dat het goed uitvoeren van kwalitatief onderzoek net iets meer skills vereisen dan alleen thuis zijn in onderzoek. Goede communicatieve vaardigheden en daarnaast creatief kunnen nadenken over de wijze waarop je je doelgroep bevraagt zijn essentiële voorwaarden voor goed kwalitatief onderzoek. Lange tijd heb ik voor de gemeente Rotterdam gewerkt in de rol van onderzoeker. Eind 2010 heb ik mijn eigen bureau opgericht. Ik wil graag onafhankelijk werken, mijn eigen producten ontwikkelen, creatief met onderzoek kunnen omgaan en mijn kennis op mijn manier kunnen overdragen. Naast onderzoeker ben ik trainer in kwalitatief onderzoek. Sinds 2012 train ik jaarlijks tussen de 100-150 professionals in verschillende vormen van kwalitatief onderzoek. Ik ben zeer ervaren in het begeleiden van focusgroepen. Daar geef ik al jaren training in en ik heb al vele focusgroepen of andersoortige groepsgesprekken begeleid. Het kenmerkende van mijn onderzoekswerk is dat ik altijd een creatieve bril opzet wanneer ik onderzoek ga doen. Ik maak veel gebruik van creatieve technieken, zowel in de onderzoeksopzet, de fase van dataverzameling en in de presentatie van de onderzoeksdata.

Inhoudsopgave

Voorwoord 9 1. Maken van een onderzoeksopzet 11 2. Soorten onderzoeksinterviews 15 2.1 Gestructureerd of open? 15 2.2 Gestructureerd interview 16 2.3 Open / vrije-attitude-interview 17 3. De vaardigheden van de interviewer 23 3.1 Persoonlijke kwaliteiten 23 3.2 Houding 24 4. Gesprekstechnieken 25 4.1 Inleiding 25 4.2 Goed verbaal kunnen communiceren 25 4.3 (Actief) luisteren 26 4.4 Samenvatten 27 4.5 Goed kunnen vragen 28 4.5.1 Wanneer MOET JE doorvragen? 29 4.5.2 Doorvraagtechnieken 30 4.5.3. Voorbeeld van doorvragen 32 4.6 Bijsturen / gesprek in de hand houden 36 4.7 Let op non-verbale communicatie 37 5. Het interview 39 5.1 Opbouw van het interview 39 5.2 Regels voor afnemen van het interview 42 5.3 Interviewen met accent op geï nterviewde 44 5.4 Voorbereiding op het interview 44 5.5 Belang van aantekeningen maken 45 5.6 Problematische gesprekssituaties 46 6. Gesprekshandleiding 49 6.1 Verschillende gesprekshandleidingen 49 6.2 Gesprekshandleiding voorbereiden 49 6.3 Soorten vragen 52 6.4 Soorten beginvragen 54 6.5 Opbouw van de gesprekshandleiding 55 7. Analyse en rapportage 61 7.1 Inleiding 61 7.2 Voordat je begint met de analyse 62 7.3 Direct na het interview 64 7.4 Aanpak van de data-analyse 65 7.5 Onbevangen interpreteren en analyseren 67 7.5.1 Grounded Theory Approach 67 7.5.2 Thematische analyse 70 7.6 Het gebruik van schema’s en hulpmiddelen 74 7.7 Kwaliteitsvragen tijdens analyse 80 7.8 Rapporteren kan op meerdere manieren 81 8. Narratief interview 83 8.1 Inleiding 83 8.2 Doel 84 8.3 Narratieven verzamelen 85 8.4 Hulpmiddelen bij narratief onderzoek 85 8.5 Tips bij een narratief interview 86 8.6 Analyse narratieven 87 8.7 Voorbeeld van een narratieve gesprekshandleiding 92 9. Aandachtspunten bij kwalitatief onderzoek 95 9.1 Representativiteit 95 9.2 Respondenten: hoeveel en wie? 95 9.3 Betrouwbaarheid (extern en intern) 96 9.4 Validiteit (extern en intern) 97 9.5 Nog een aantal aandachtspunten 98 Inhoud 7 Bijlage 1 – Voorbeeld van een gesprekshandleiding en stroomschema 101 Bijlage 2 – Raamwerk op basis van de gesprekshandleiding 107 Literatuur 109

Details