Het boek 12-23 beschrijft kortdurende hulp voor jongeren in de leeftijd van 12 tot 23 jaar met problemen thuis, op school, in de vrijetijd en op het gebied van gezondheid. De hulp richt zich op het signaleren, voorkomen en oplossen van problemen van jongeren en hun ouders. Het doel is de mogelijkheden en ontwikkelingskansen van jongeren te vergroten, zodat zij (weer) een positieve en actieve bijdrage kunnen leveren aan hun woon- en leefomgeving en kunnen meedoen in de samenleving. De duur is gemiddeld drie à vier maanden met gemiddeld één à twee contacten per week. De contacten vinden plaats op school, thuis, in de buurt en op kantoor. Ook is er telefonisch en online contact. In 12-23 behandelt de auteur verschillende technieken en hulpmiddelen voor professionals. De houding en vaardigheden van de professional worden op concrete wijze beschreven. Het boek bevat praktische richtlijnen en handvatten voor de hulp aan jongeren en hun ouders die goed toepasbaar zijn in de dagelijkse praktijk. De basis van de methodiek is competentie vergroting, aangevuld met elementen uit de presentiebenadering, oplossingsgericht werken en systeemgericht werken. Welke technieken en hulpmiddelen een professional in een bepaalde situatie inzet, is afhankelijk van de achtergronden en situatie van de jongere en zijn omgeving, de inschatting wat het meeste effect zal hebben en actuele gebeurtenissen die zich voordoen. Het boek bevat handige richtlijnen en hulpmiddelen voor het verzamelen en analyseren van informatie, het samen met de jongere en de ouders opstellen van doelen voor een plan van aanpak en het bepalen van bijbehorende acties. 12-23 is een praktijkboek. Per techniek of hulpmiddel vindt een korte omschrijving plaats van het doel en de werkwijze: wat kan met de techniek of het hulpmiddel bereikt worden en wat zijn de stappen en aandachtspunten bij de uitvoering? Het boek bevat veel praktijkvoorbeelden.
Biografie
Inhoud Voorwoord 11 1 Inleiding 13 2 Doelgroep en doel 15 2.1 Inleiding 15 2.2 Doelgroep 15 2.3 Factoren die een rol spelen 17 2.4 Doel 18 3 Werkzame elementen 21 3.1 Inleiding 21 3.2 Competentiegericht, oplossingsgericht en systeemgericht werken 21 3.3 Competentiemodel 22 4 Basishouding 27 4.1 Inleiding 27 4.2 Presentiebenadering 27 4.3 Basishouding professional 28 5 Fasering 31 5.1 Inleiding 31 5.2 Aanmelding 31 5.3 Informatie verzamelen en opstellen van een plan van aanpak 33 5.4 Uitvoering 34 5.5 Afsluiting en nazorg 35 5.6 De fasering in schema 36 6 Verzamelen en analyseren van informatie en doelen stellen 37 6.1 Inleiding 37 6.2 Observeren en luisteren 38 6.3 Vragen naar gewenste veranderingen en oplossingen 46 6.4 Hulpmiddelen bij het verzamelen van informatie 49 6.5 Competentieanalyse 72 6.6 Plan van aanpak: doelen en acties 75 7 Vaardigheden leren 83 7.1 Inleiding 83 7.2 Concreet omschrijven van gedrag in stappen 84 7.3 Waaroms 85 7.4 Feedback 85 7.5 Instructie of suggestie 89 7.6 Model staan 91 7.7 Voordoen en oefenen: de gedragsoefening 92 7.8 Discriminatietraining 101 7.9 Samenvatting: checklist voor de technieken 103 8 Beïnvloeding van gedachten en gevoelens 105 8.1 Inleiding 105 8.2 Storende en helpende gedachten 105 8.3 Onderkennen van en leren omgaan met gevoelens 114 8.4 Samenvatting: checklist voor de technieken 119 9 Informatie en advies en het oplossen van keuzeproblemen 121 9.1 Inleiding 121 9.2 Informatie en advies 121 9.3 Drie-dimensiemodel 123 9.4 Keuzeproblemen en conflictsituaties oplossen 125 9.5 Samenvatting: checklist voor de technieken 134 10 Versterking van steun door het sociaal netwerk 135 10.1 Inleiding 135 10.2 Analyse van de steun van het sociaal netwerk 136 10.3 Jongeren motiveren om personen uit het sociaal netwerk te betrekken 139 10.4 Personen uit het sociaal netwerk benaderen 141 10.5 Gesprekken met personen uit het sociaal netwerk over versterking van steun 142 10.6 Uitbreiding van het sociaal netwerk 146 10.7 Maatjes 147 10.8 Tot slot 150 11 Opvoedingsvaardigheden voor ouders van adolescenten 151 11.1 Inleiding 151 11.2 Vijf opvoedingsthema’s 152 11.3 Luisteren, overleggen en sturen 152 11.4 Ouders leren om gedrag te analyseren 154 11.5 Praten met pubers 155 11.6 Opvoedingsvaardigheden oefenen 156 11.7 Gedragskaart 156 11.8 Gedragscontract 159 11.9 Goed voor jezelf zorgen 160 12 Afsluiting: houvastplan, evaluatie en nazorg 161 12.1 Inleiding 161 12.2 Houvastplan 161 12.3 Eindevaluatie 163 12.4 Nazorg 163 Referenties 165 Bijlage 1: Bouwschema Kortdurende Hulp 12-23 167 Bijlage 2: Aanmeldingsformulier 171 Bijlage 3: Formulier Basisinformatie Jongere 175 Bijlage 4: Doelkaarten 183 Bijlage 5: Situatie, krachtenanalyse en wensen 189 Bijlage 6: Plan van aanpak 191 Bijlage 7: (Tussen)evaluatie 193 Over de auteur 195
Inhoudsopgave
Han Spanjaard (1961) studeerde psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen en is Gz-psycholoog. Hij ontwikkelde, implementeerde en evalueerde diverse preventie- en hulpverleningsprogramma’s voor kinderen en jongeren met (ernstig) probleemgedrag, o.a. vanuit PI Research in Duivendrecht. Voorbeelden zijn Families First (voor gezinnen in een crisissituatie), de Vertrektraining (voor jongeren met risico op thuisloosheid), competentievergroting in de Residentiële Jeugdzorg (diverse programma’s), Functional Family Therapy, Tools4U (voor jeugdige delinquenten) en TACt (Training Agressie Controle, voor groepen en individuele jongeren). Daarnaast houdt Spanjaard zich bezig met de aanpak van seksueel misbruik en de ontwikkeling en implementatie van assessmentinstrumenten (zoals het Landelijk Instrumentarium Jeugdstrafrechtketen). Hij verzorgt over uiteenlopende onderwerpen trainingen voor uitvoerende professionals, gedragsdeskundigen en leidinggevenden. Sinds 2014 verricht Han Spanjaard zijn werkzaamheden vanuit Spanjaard Development & Training, een bureau voor onderzoek, ontwikkeling, training en advies (www.hanspanjaard.nl).
