Tekst achterflap
Psychiatrische aandoeningen veroorzaken veel leed. Gangbare verklaringen voldoen maar ten dele. In dit boek worden psychiatrische stoornissen, zoals ernstige depressie, bipolaire stoornis, schizofrenie en autisme, verklaard vanuit een immuunsysteem-uit-balans. De immuno-psychiatrie - een nieuwe wetenschap die met dit boek in Nederland wordt geïntroduceerd - ontrafelt hoe dit werkt, en wat we, voor zover dat nu al mogelijk is, eraan kunnen doen. Hemmo Drexhage neemt de lezer mee in zijn zoektocht naar de relatie tussen het immuunsysteem en het brein. Hij legt uit hoe het immuunsysteem, het brein en het hormonale stelsel bij stress samenwerken. Hij verklaart psychiatrische aandoeningen, auto-immuun ziekten, en ook long-COVID vanuit een ontregelde samenwerking: Een immuunsysteem-uit-balans. Hij verwacht dat hierdoor diagnoses in de toekomst anders en scherper zullen worden gesteld. ‘En daarmee openen zich nieuwe wegen voor een betere behandeling.’ Ook is in dit boek aandacht voor onderbouwde ‘life-style’- en opvoedtips, die een gestoorde immuun-balans gunstig beïnvloeden. En die daarmee het psychiatrisch lijden wat kunnen verlichten. Het boek richt zich op de lezer die zoekt naar de oorzaken van psychiatrisch lijden. Het geeft ook nieuwe inzichten aan (aanstaande) professionals, die beroepshalve in de immuno-psychiatrie zijn geïnteresseerd (o.m. geneeskunde, psychologie, farmacologie, biomedische wetenschappen, gezondheid en leven). Hemmo Drexhage, arts en emeritus hoogleraar medische immunologie, werkt samen met Bernadette Wijnker-Holmes, psycholoog en schrijver, aan kennisverspreiding vanuit het EU-onderzoek MOODSTRATIFICATION. Beatrice Keunen is schrijfster, journalist met als specialisaties opvoeding, onderwijs en ontwikkelingsproblematiek, en oud-hoofdredacteur van Balans Magazine.
Biografie
Dr Hemmo A. Drexhage is sinds 2013 emeritus professor van het ErasmusMC in Rotterdam. Hij is echter nog steeds verbonden aan de afdeling Immunologie van het ErasmusMC in Rotterdam en werkzaam op het gebied van de klinische en medische immunologie. Hij werkt over de laatste 14 jaar samen met een groot aantal onderzoekers en promovendi in binnen en buitenland om de gegevens van drie grote door de EU gefinancierde projecten op het gebied van de Immuno-Psychiatrie (“MOODINFLAME”, “PSYCH-AID” en “MOODSTRATIFICATION”) uit te werken en te publiceren. Hij coördineert deze projecten waarbij 22 partner instituten in 11 Europese landen betrokken zijn. Hemmo Drexhage deed zijn artsexamen in 1974, promoveerde in 1977 aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en deed zijn opleiding voor immunoloog en klinisch immunoloog in Londen (UK) van 1975-1981. Hij keerde daarna terug naar het Academisch Ziekenhuis van de VU, zette daar samen met collega’s een medisch immunologisch laboratorium op, en is sinds 1989 werkzaam aan de afdeling Immunologie van het ErasmusMC, waar hij in 1994 hoogleraar werd. Hij heeft meer dan 450 onderzoek publicaties op zijn naam staan en begeleide meer dan 40 promovendi. Zijn belangrijkste onderzoeksveld is de interactie tussen het immuun systeem, het hormonale systeem en het brein. Hij heeft in de 70-ger en 80-ger jaren van de vorige eeuw belangrijke bijdragen geleverd aan de ontdekking van de rol van dendritische cellen (een bepaald soort immuun cellen) en hun rol bij het op gang brengen van schildklier auto-immuunziekten en type 1 diabetes. In die tijd werden door hem samen met zijn collega’s in Londen ook allerlei nieuwe autoantistoffen beschreven die een rol speelden bij het ontstaan van schildklier ziekten, diabetes en andere hormonale aandoeningen. Sinds 1995 is hij zich ook intensief gaan bezig houden met de rol van het immuun systeem bij het ontstaan van ernstige psychiatrische ziekten; een gebied dat nu de Immuno-Psychiatrie wordt genoemd. Van 2002 tot 2003 was hij als Fulbright uitwisseling wetenschapper verbonden aan de Washington University in Seattle (USA), waar hij zijn onderzoek naar de rol van dendritische cellen bij het ontstaan van type 1 diabetes een extra stimulans gaf. Na zijn emeritaat is hij voor 5 jaar part time als Senescyt fellow (“Prometeo”) verbonden geweest aan de Universidad Central in Quito (Ecuador) om onderzoek op te zetten en te superviseren naar de rol van het immuun systeem bij overgewicht en type 2 diabetes. Hemmo Drexhage is sinds 1974 getrouwd met Marja Knoop, is de trotse vader van drie nu volwassen kinderen Joost, Fleur en Roos en grootvader van 8 kleinkinderen. Beatrice Keunen is schrijfster en journalist. Ze volgde de opleiding tot docent Nederlands en Geschiedenis (Fontys), werd dagbladjournalist (Haagsche Courant) en stapte vanuit de journalistiek over naar het speciaal onderwijs voor leerlingen met autisme en aanverwante problematiek (vso). Ze behaalde de master Special Educational Needs (SEN) aan het Seminarium voor Orthopedagogiek in Utrecht, en schreef voor haar afstuderen het therapeutisch kinderboek ‘Koosje en het Donker’, dat bij SWP werd uitgegeven. Beatrice werkte binnen het vso ook als sr. communicatieadviseur (SRM Opleiding) en als initiator van cultuureducatie in samenwerking met Stichting Papageno. De journalistiek trok haar opnieuw en van 2014 tot medio 2022 was zij hoofdredacteur van Balans Magazine, uitgave van Oudervereniging Balans. Onlangs schreef ze voor de vereniging de websitepijler over de betekenis van voeding op brein, ADHD en autisme. Ze schrijft artikelen voor het Nederlands Instituut voor Onderwijs en Opvoedingszaken (NIVOZ), de Sociaal Economische Raad (SER) en de Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA). Over haar portfolio. Beatrice schreef artikelen voor o.m. Cordaid, dagblad Trouw en CNV Schooljournaal. In het kader van het thema Duurzaamheid binnen de Gezondheidszorg was ze medeauteur van ebook ‘De Groene Huisartsenpraktijk’, een uitgave van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). In opdracht van particulieren schreef ze een tiental biografieën. En als ghostwriter schreef ze onlangs de vso-onderwijsvisie van een bijna-‘docent van het Jaar 2019’. Ouderschap, (passend) onderwijs, gedragsproblemen bij ontwikkelingsproblematiek en kansenongelijkheid; met deze thema’s is haar werk zoal verweven. Voor haar bijdrage aan het boek ‘Immuno-psychiatrie’ interviewde Beatrice ouders en professionals. Zij gaan in op de onlosmakelijke relatie tussen het fysieke en mentale gestel van de mens, die zich vanaf de conceptie organisch verweeft met zijn of haar omgeving. Wat zijn daarvan de consequenties voor een kind in de groei naar volwassenheid? Wat vraagt het van de omgeving en van de jonge mens zelf om passende randvoorwaarden te scheppen ten gunste van de eigen ontwikkeling? Een abnormale reactie op een abnormale situatie is normaal’. Ernstig doorleefde quotes als deze van Victor Frankl (1905-1997, neuroloog en psychiater, overlevende van de Holocaust) scherpen Beatrice in haar (werkend) leven. Dit is versterkt door het vroegtijdig overlijden van haar echtgenoot in 2019 aan een ernstige ziekte. Zij verdiept zich ten gevolge daarvan in haar vrije tijd in het fenomeen rouw. Zo schreef ze in eigen beheer vier boeken over de impact hiervan op haar gezin met drie kinderen, en werkt ze nu aan een roman over dit thema. Medio 2023 rondt Beatrice de opleiding tot rouwcounselor af. Bernadette Wijnker-Holmes is drs. cultuur- en godsdienstpsychologie, een academische discipline die zich bezighoudt met de impact van de (culturele en religieuze) omgeving waarin we opgroeien voor ons zelfbeeld en de wijze waarop we ‘als vanzelf’ de wereld om ons heen beleven en er betekenis aan geven. Na enkele jaren beleidsonderzoek werd zij beleidsmedewerker en later hoofdredacteur en hoofd onderzoek & ontwikkeling voor de Nederlandse Vereniging voor Autisme. Samen met wetenschappers, zorgprofessionals en ervaringsdeskundigen co-creëerde zij informatie, tips en handvatten voor mensen met autisme, hun naasten en hulpverleners. Zo schreef zij onder andere teksten voor de Zorgstandaard Autisme, www.sensonate.nl (over prikkelverwerking bij autisme), www.nederlandsautismeregister.nl , www.autismejongekind.nl en www.werkwebautisme.nl . Voor haar bijdrage aan het boek immuno-psychiatrie interviewde zij mensen met psychiatrische problematiek over hun ervaringen en over de mogelijke betekenis van de nieuwe inzichten uit de immuno-psychiatrie voor hen. Momenteel verdiept ze zich verder in de spirituele kant van haar oorspronkelijke vakgebied, en volgt ze een opleiding tot geestelijk verzorger aan de Radboud Universiteit Nijmegen.
Inhoudsopgave
Voorwoord De ontwikkeling van de immuno-psychiatrie: op weg naar een verminderd lijden van psychiatrische patiënten 9 Inleiding Het immuunsysteem als medeveroorzaker van psychiatrische aandoeningen 12 DEEL I IMMUNO-PSYCHIATRIE: ‘NEW KID ON THE BLOCK’ IN DE PSYCHIATRIE 21 Hoofdstuk 1 De DSM als onvolledige bron 23 Hoofdstuk 2 De immuno-psychiatrie als logisch vervolg 27 DEEL II DE DRIE REGELSYSTEMEN BIJ PSYCHIATRISCHE KLACHTEN 41 Hoofdstuk 3 Regelsysteem 1: Het brein 43 Hoofdstuk 4 Regelsysteem 2: Hormonen 52 Hoofdstuk 5 Regelsysteem 3: Het immuunsysteem 58 Hoofdstuk 6 De drie systemen geïntegreerd: samenspel en balans vormen het neuro-immuno-endocriene systeem 70 Hoofdstuk 7 Het neuro-immuno-endocriene systeem in de fout 82 DEEL III BETEKENIS VAN DE IMMUNO-PSYCHIATRIE 95 Hoofdstuk 8 Immuno-psychiatrie in de praktijk: wat betekent die voor patiënten en behandelaren? 97 Hoofdstuk 9 Opvoeden vanuit een immuno-psychiatrische kijk op gedragsproblemen 116 DEEL IV VERDIEPING 129 Hoofdstuk 10 Het functioneren van ons immuunsysteem in meer detail 130 Hoofdstuk 11 Verschillende immuunafwijkingen die een rol spelen bij psychiatrische aandoeningen 148 Epiloog De mens: speelbal van het neuro-immuno-endocriene systeem 178 Verantwoording Literatuurverwijzingen 181 Noten 192 Lijst van moeilijke woorden 193 Dankwoord 202
