Tekst achterflap
Dit introductieboek is een bewerking van Video-hometraining in gezinnen (Dekker & Biemans, 1994). In dat boek beschreven Dekker en Biemans de kern van de methodiek. Inmiddels is de methodiek verspreid in Nederland en doorontwikkeld in alle werkvelden en disciplines die met zorg, onderwijs en opvoeding voor jeugdigen te maken hebben. Daarnaast wordt de methodiek ook toegepast bij volwassen cliënten als het gaat om gehandicaptenzorg. Ook binnen de ouderenzorg wordt gewerkt met video-interactiebegeleiding.
In dit boek is de kern van de methodiek beschreven zoals die op dit moment wordt toegepast. Voor elk werkveld waar de methodiek ingezet wordt, is een beknopte beschrijving opgenomen.
De specifieke handleidingen die gepubliceerd werden in de loop der jaren en die een uitgebreide en nauwkeurige beschrijving geven van de inzet van video-hometraining en video-interactiebegeleiding in het betreffende werkveld bieden verder verdieping.
Inhoudsopgave
VOORWOORD 9 INLEIDING 11 1 BASISCOMMUNICATIE 13 1.1 De behoefte om te communiceren is aangeboren 13 1.2 De kernpunten van basiscommunicatie 15 1.2.1 Cluster 1: Initiatief en ontvangst 17 1.2.2 Cluster 2: Uitwisseling in de kring 21 1.2.3 Cluster 3: Overleg 25 1.2.4 Cluster 4: Conflicthantering 27 1.3 Analyse van de basiscommunicatie 28 1.4 Samenvatting 31 2 VIDEO-HOMETRAINING (VHT) 33 2.1 Ontstaan van VHT 34 2.2 Uitgangspunten van VHT 34 2.2.1 Kinderen nemen vanaf de geboorte initiatieven om contact te maken 35 2.2.2 Ouders en kind hebben een fundamentele betrokkenheid 35 2.2.3 Ouders zijn actief en intuïtief 35 2.2.4 Elk kind heeft behoefte aan aandacht en contact met zijn ouders en geniet daarvan 36 2.2.5 Ouders willen een prettige gezinssfeer en zijn gericht op geslaagd contact 36 2.3 Doelstellingen van VHT 38 2.4 Doelgroepen 40 2.5 Werkwijze van VHT 40 2.5.1 Methodisch kijken naar videobeelden bij VHT en VIB; de interactieanalyse 41 2.5 Afsluiting 45 2.6 Aandachtsvelden binnen video-hometraining 45 2.6.1 Aandachtsveld: Het dagelijks gezinsleven 46 INHOUD 2.6.2 Aandachtsveld: De ontwikkeling van het kind 48 2.6.3 Aandachtsveld: De ontwikkeling van de ouder(s) 50 2.6.4 Aandachtsveld: Het maatschappelijk functioneren 51 2.7 Concretisering in trajectplannen 52 2.8 Samenvatting 53 3 VIDEO-INTERACTIEBEGELEIDING 55 3.1 Wat is video-interactiebegeleiding? 56 3.1.1 Ontwikkeling van video-interactiebegeleiding 57 3.1.2 Visie en doel van video-interactiebegeleiding 59 3.1.3 Gebruik van de termen video-interactiebegeleiding en video-hometraining 59 3.2 Beschrijving van video-interactiebegeleiding 61 3.2.1 Aspecten van video-interactiebegeleiding 61 3.2.2 Posities binnen video-interactiebegeleiding 63 3.3 Uitgangspunten 66 3.3.1 Activerend werken 66 3.3.2 Doel-, vraag- en oplossingsgericht werken 67 3.4 Bewustwording en reflectie 69 3.5 Terugkijken naar de beelden 70 3.6 Samenvatting 71 4 THEORETISCHE ACHTERGRONDEN 73 4.1 Onderzoek 74 4.2 Theoretische onderbouwing 76 4.2.1 De relatie tussen moeder en kind 76 4.2.2 Wederkerigheid 77 4.2.3 Affect attunement 77 4.2.4 Prespeech 78 4.2.5 Match, rematch en mismatch 78 4.2.6 Protoconversation 79 4.2.7 Betrokkenheid (engagement) 80 4.2.8 De vroege taalontwikkeling 80 4.2.9 Theoretische concepten en VHT 81 4.3 Intuïtief ouderschap 82 4.3.1 Samenspel 82 4.3.2 Responsiviteit 83 4.3.3 Afstemming 83 4.3.4 Ondersteuning van nieuwe vaardigheden 83 4.3.5 Een gesynchroniseerde cyclus 84 VIDEO-HOMETRAINING EN VIDEO-INTERACTIEBEGELEIDING 4.4 Verstoringen in de interactie tussen ouder en kind 84 4.5 Empowerment 85 4.6 Theorieën over sensitiviteit/responsiviteit 86 4.7 Neurobiologische theorieën 88 4.8 Theorieën over hechting 90 4.9 VHT op basis van meerdere theorieën 94 4.10 Samenvatting 98 5 TOEPASSINGEN 99 5.1 Video-analyse centraal bij video-hometraining en videointeractiebegeleiding 99 5.2 VIB gericht op (kinder)opvang 101 5.3 VIB gericht op de gezondheidszorg 103 5.4 K-VHT gericht op jonge kinderen 104 5.5 VHT gericht op integrale zorg in gezinnen met kinderen in de basisschoolleeftijd 106 5.6 VHT en VIB gericht op kinderen met een fysieke, visuele of verstandelijke beperking 109 5.7 VHT gericht op complexe problematiek 111 5.8 VIB gericht op pleegzorg en adoptie 115 BIJLAGEN Bijlage 1 Basiscommunicatieschema 121 Bijlage 2 Bouwstenen van hechting 122 Bijlage 3 Activerend terugkijken. Video-opnames nabespreken met een ander 123 Bijlage 4 Verklarende woordenlijst 125 Bijlage 5 Bronnen 133 Bijlage 6 Algemene informatie (organisatie en opleiding; website) 139
