Van iedereen wordt verwacht dat zij kunnen voldoen aan de eisen van de steeds complexer wordende maatschappij. Maar wat als het mensen niet langer lukt om mee te komen? Wat als zij overvraagd worden en zo in de problemen raken dat ze er alleen niet meer uitkomen? Wat als er zelfs sprake is van (dreigende) dak- en thuisloosheid? De maatschappelijke zorg probeert er voor deze mensen te zijn. 'Competentiegericht begeleiden in een complexe samenleving' is een praktijkgericht methodeboek voor professionals in de maatschappelijke zorg en opvang. Het biedt handvatten om deze cliënten te ondersteunen: Hoe versterk je aanwezige competenties? Hoe bied je mensen perspectief? Hoe geef je ze weer het gevoel deel uit te maken van een groter geheel? Centraal staat niet langer de zelfredzaamheid, maar de sámenredzaamheid van mensen. De methode heeft daarom nog meer dan voorheen aandacht voor het netwerk. De auteurs besteden niet alleen aandacht aan de kortdurende en langdurende zorg thuis, maar ook aan de zorg met verblijf op de afdeling. Zorg en begeleiding voor de krachtige en kwetsbare mensen waar het om gaat. Het is daarmee ook een inspirerend studieboek voor zorgopleidingen, met vele praktijkvoorbeelden. ‘Hé Nouri, goed dat je op tijd bent. Dat is beter dan de vorige keer.’ Nouri hoort vooral wat hij de vorige keer niet goed heeft gedaan. Beter is onvoorwaardelijke feedback: ‘Hé Nouri, goed dat je op tijd bent./’ Marianne Haspels is werkzaam bij PI Research als ontwikkelaar en Carli van Winsen is werkzaam bij de Kessler Stichting als manager.
Biografie
Marianne Haspels studeerde psychologie aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Zij is werkzaam bij PI Research en betrokken bij de ontwikkeling en implementatie van diverse hulpvormen. Zij is programmaleider voor de gezinsgerichte hulpvormen. PI Research is een centrum voor onderzoek, innovatie en opleiding gericht op de ontwikkeling, opvoeding en behandeling van kinderen en jongeren. Carli van Winsen studeerde Nederlands aan de Universiteit Leiden. Ooit werkzaam geweest als hulpverlener is zij niet veel later in het maatschappelijke domein teruggekeerd. Inmiddels is zij werkzaam bij de Kessler Stichting in Den Haag als manager zorg en vanuit die functie betrokken bij de doorontwikkeling van de methodiek 'competentiegericht begeleiden'. De Kessler Stichting is een maatschappelijke zorgorganisatie waar zowel kortdurende en langdurende (ambulante) zorg wordt geboden aan wie dat nodig heeft.
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave 1. Mensen in beeld: kwetsbaar en krachtig 11 1.1 Portretten 12 1.2 Doelgroep 17 1.3 Doel van de begeleiding en perspectief 22 2 Aanbod: van ambulant tot beschermd wonen 25 2.1 Ambulante zorg: Annie krijgt thuisbegeleiding 29 2.2 Kortdurende zorg: Frank en Nouri bereiden zich voor op zelfstandig wonen 30 2.3 Langdurende zorg: Kees woont goed 32 3 Competentiegericht begeleiden: vier pijlers 35 4 Basishouding 43 4.1 Je bent gelijkwaardig aan de cliënt, in het contact hebben jullie allebei een eigen rol 45 4.2 Je bent er voor alle cliënten 46 4.3 Je accepteert de cliënt zoals hij is 46 4.4 Je bent aanwezig en zichtbaar 47 4.5 Je staat naast de cliënt en laat de regie bij de cliënt 48 4.6 Je gaat uit van onmacht in plaats van onwil 50 4.7 Je zoekt naar de betekenis en functie van gedrag 52 5 Bejegening 59 5.1 Je handelt bewust en reflecteert op je eigen handelen 60 5.2 Je zegt wat je doet en doet wat je zegt 64 5.3 Je bent vriendelijk en luistert met aandacht naar de cliënt 66 5.4 Je blijft investeren in de relatie, ongeacht de reactie van de cliënt 67 5.5 Je richt je op de positieve krachten en geeft aandacht aan wat wél lukt 69 5.6 Je stelt grenzen vanuit de verbinding (5:1) 72 5.7 Je reageert vanuit een kalm brein en smeedt het ijzer als het koud is 74 5.8 Je vergroot je aanwezigheid bij toename van ongewenst gedrag 77 6 Proactief werken: de basis 81 6.1 Je zoekt de cliënt op 82 6.2 Je haalt het netwerk van de mensen dichtbij 86 6.3 Je bent aanwezig en op afstand dichtbij 89 6.4 Je stimuleert de cliënt door het stellen van vragen en laten vallen van stiltes 91 6.5 Je stimuleert de cliënt door het stellen van de uitzonderingsen schaalvraag 100 6.6 Je stimuleert de cliënt door samen problemen op te lossen 106 6.7 Je zorgt voor een goede overdracht 109 7 Proactief werken op de afdeling 113 7.1 Je richt de leefruimtes op een prettige manier in en zorgt voor gezelligheid 114 7.2 Je zorgt voor een stimulerende dagelijkse routine 115 7.3 Je zorgt voor een veilige leefomgeving door het bieden van kaders 118 7.4 Je betrekt het netwerk van de mensen 121 7.5 Je geeft het goede voorbeeld 122 7.6 Je bent actief aanwezig 123 7.7 Je stimuleert onderlinge betrokkenheid 125 7.8 Je begeleidt negatieve interacties tussen mensen 127 7.9 Je organiseert afdelingsactiviteiten 129 7.10 Je organiseert wekelijks een bewonersoverleg 132 8 Fasering kortdurende zorg 135 8.1 Intakefase 137 8.2 Startfase 144 8.3 Veranderfase 163 8.4 Afsluitfase 178 8.5 Nazorg 182 9 Fasering langdurende zorg 185 9.1 Intakefase 186 9.2 Startfase 193 9.3 Stabilisatiefase 210 9.4 Afscheidsfase 213 Nawoord 217 Literatuur 219 Bijlage Wenskaarten 221
