Samenwerking is de spil van bijna alle menselijke prestaties en hoort bij ons zoals vliegen hoort bij vogels. Vogels hebben geen hoogtevrees en vliegen op grote hoogte, zonder angst voor de diepte en de val. Hoe anders gaan wij om met samenwerking. Ook al hoort dit bij onze menselijke natuur, de diepte en de val houden ons voortdurend bezig. Broodnodige samenwerking wordt vaak vermeden of dichtgetimmerd in procedures en regels. Trainingen beïnvloeden en overtuigen behoren tot de populairste middelen, in de hoop dat ze grip opleveren. En hoe vaak zetten we niet alles op alles, zodat ‘wij’ de beslissende stem of doorzettingsmacht krijgen? Ongelijkwaardig samenspel is het gevolg en dat vergroot juist de kans op mislukking. Door onze zorgen leren we niet beter vliegen, maar houden we onze ‘hoogtevrees’ in stand en staan we zelf effectieve samenwerking in de weg. Dat kan ook anders! Professionals in het publieke domein kunnen in een diep betrokken en gelijkwaardig samenspel de krachten bundelen met elkaar, met cliënten, patiënten, leerlingen, studenten, deelnemers, klanten en met de bonuspartners die zij meebrengen. De partners, broers of zussen, kinderen, ouders, vrienden, buren of bijvoorbeeld vrijwilligers en mantelzorgers. Diep betrokken en gelijkwaardig samenspel brengt wederzijds vertrouwen en empathie. Zo ontstaat een krachtige alliantie waarin iedereen voelt en weet er voor elkaar toe te doen en samen het beste te willen. Dit maakt de samenwerking vanzelfsprekend en dat brengt gezamenlijke en duurzame resultaten. Naast voldoening, een goed gevoel en blijheid. Dit samenspel is binnen handbereik. De handreikingen in dit boek laten zien hoe.
Biografie
Drs. Jos A.J. van der Horst (1956) is een veranderkundige en marketingmanager met een jarenlange ervaring in het publieke domein. Sinds 1997 helpt hij met zijn bedrijf Quanta NpM organisaties en professionals zichzelf te versterken en meer resultaat te boek voor samenleving en doelgroepen. Ministeries, provincies, gemeenten en organisaties in de sectoren onderwijs, (geestelijke) gezondheidszorg, huisvesting, hulpverlening, jeugdgezondheidszorg, maatschappelijk werk, cultuur, participatie en welzijn, staat hij met raad en daad bij met de ontwikkeling en versterking van sociaal ondernemerschap, vitaal vakmanschap en duurzame samenwerking. Hij was daarnaast als medeoprichter en bestuurder twaalf jaar verbonden aan Gedragswerk. Een organisatie die tot doel heeft passend onderwijs te realiseren voor kinderen voor wie dat niet vanzelf spreekt.
Inhoudsopgave
INHOUDSOPGAVE 1. Snelgids 9 Veilig in het nest | Identiteit 9 Op de rand van het nest | Relatie 10 Springen en vliegen | Samenspel 11 Acrobatische toeren | Groeien 12 2. Een vogel heeft geen hoogtevrees 13 3. Wie zitten er aan tafel? 18 3.1 Belofte én uitdaging 18 3.2 De komst van bonuspartners 20 3.3 Jij, jouw vrager en bonuspartners 22 VEILIG IN HET NEST | IDENTITEIT 25 4. Gelijkwaardig? Diep persoonlijk betrokken? 27 4.1 Zingeving 28 4.2 Gelijkwaardigheid en vertrouwen 29 4.3 Empathie 33 4.3.1 Empathische balans 33 4.3.2 Empathische valkuilen 35 4.4 De verbindende dialoog 38 5. Ingrediënten voor een symmetrisch samenspel 42 5.1 Zeven zware condities 42 5.2 Voor een goede start is dit voldoende 44 5.3 Gelijkwaardigheid en empathie vragen om meer 45 6. Twee werelden 47 6.1 Persoonlijk 49 6.2 Intersubjectief 51 6.3 Systemisch 53 6.4 Focus 56 OP DE RAND VAN HET NEST | RELATIE 59 7. De ene situatie is de andere niet 61 7.1 Van simpel naar complex 61 7.2 Escalatie 65 7.3 Onzekerheid troef 69 8. Keuzes 72 8.1 Waar sta ik? 72 8.2 Welke gevolgen hebben mijn keuzes? 79 8.2.1 De gesloten en asymmetrische oriëntatie 80 8.2.2 De open en symmetrische oriëntatie 82 8.2.3 Een hybride oriëntatie 84 8.3 Wat heeft de voorkeur? 87 9. Wat kan jou in de weg staan? 91 9.1 Beren op de weg 91 9.2 De opdracht die niet mag mislukken 94 SPRINGEN EN VLIEGEN | SAMENSPEL 97 10. Het handelingsmodel 99 10.1 Vijf activiteiten 99 10.2 Vijf activiteiten bekeken door vier brillen 104 10.3 Situationele samenhangen 106 11. Ja maar..., wacht eens even 111 12. Naar het symmetrische samenspel 118 12.1 Een reden om met elkaar in gesprek te gaan 118 12.2 Weten elkaar nodig te hebben 122 12.3 Kunnen en willen doen wat nodig is 126 12.3.1 Eigen kracht 127 12.3.2 Voldoende speelruimte 130 12.3.3 Betrokkenheid, verantwoordelijkheid en invloed 134 12.4 Goede regie in de juiste handen 136 12.5 Een open, aanwezige en inclusieve attitude 142 12.6 Vertrouwen en eigen kracht vooropstellen 145 12.7 Optrekken in hetzelfde tempo 149 13. Symmetrische processen en gesprekken 154 13.1 Hoe pak ik dit aan? 155 13.2 Positioneren 156 13.2.1. Goede vragen zijn het halve werk 156 13.2.2 Ieder gesprek begint vóór de komst van de vrager 158 13.2.3 Hoe maak of breek ik dit gesprek? 160 13.3 Betrekken 163 13.3.1 Zet jouw multifocale bril op 163 13.3.2 Relatie, relatie, relatie 168 13.3 Ontwikkelen 171 13.3.1 All inclusive of backpacking 171 13.3.2 Echt alles en iedereen?! 173 13.3.3 Samen in verscheidenheid 179 13.4 Arrangeren 183 13.5 Activeren 186 13.6 Wie wordt niet gek van knipperlichten? 187 14. En als het hybride moet? 190 14.1 Duidelijkheid en samenhang voorop 190 14.2 Geef nooit weg 191 ACROBATISCHE TOEREN | GROEIEN 199 15. Als jouw wereld tegenwerkt 201 15.1 Zelfbewuste weerbaarheid 201 15.2 Hoe word ik een zelfbewuste, weerbare professional? 202 15.2.1 Schud op en revitaliseer! 203 15.2.2 Kies koers 206 15.2.3 Sta op en doe 207 16. Situationeel leren 211 16.1 Situaties op tafel 211 16.2 Doorbraakreflectie 212 17. Spring en vlieg! 216 Over de auteur 219
