Tekst achterflap
Goede zorg voor mensen met (ernstige) psychische aandoeningen vraagt om een nabij en passend netwerk van formele en informele steunbronnen. Zowel naastbetrokkenen, vrijwilligers, als professionals zijn betrokken bij de ondersteuning van het herstelproces van een cliënt. Maar hoe bereik je als professional dat al deze vormen van zorg goed op elkaar aansluiten? Zorg voor afstemming geeft concrete handvatten voor de samenwerking in het netwerk rondom de cliënt en voor de samenwerking tussen teams. Om herstel te kunnen bereiken op het maatschappelijk, persoonlijk en symptomatisch domein is samenwerking in het netwerk onontbeerlijk. Zowel in het netwerk rondom de cliënt, in de wijk én in de regio. Het is de taak van de verschillende teams om deze zorg tussen de domeinen zodanig af te stemmen dat alle steunbronnen optimaal zijn betrokken. Het Zorgafstemmingsgesprek (ZAG) is een concrete werkwijze die de samenwerking en het afstemmen van zorg rondom en met een individuele cliënt ondersteunt. Het goed opzetten, uitvoeren en evalueren van een ZAG is een essentiële vaardigheid voor professionals. Het theoretisch fundament, samenwerkingsmodel, de praktijkvoorbeelden en concrete aanbevelingen voor het voeren en kritisch reflecteren op samenwerking en zorgafstemming maken het boek uitermate geschikt voor professionals in het sociaal domein en de specialistische ggz. De praktijkonderzoeksopdrachten en concrete beschrijvingen van de domeinen maken het boek uitermate geschikt voor studenten en docenten van sociale, psychologische en verpleegkundige beroepsopleidingen. Een lokaal, wijkgericht ecosysteem voor mentale gezondheid waarin als netwerk integraal wordt samengewerkt is het nieuwe streven voor ggz-organisaties en maatschappelijke en sociale voorzieningen. Onderlinge afstemming heeft hierin een centrale rol. Deze derde, volledig herziene, druk sluit hier naadloos op aan en integreert recente inzichten uit de praktijk en wetenschappelijk onderzoek in de eerder beschreven aanpak voor zorgafstemming. De auteurs hebben jarenlange ervaring in het werkveld van zorg, welzijn en onderwijs en zijn betrokken bij verschillende (internationale) ontwikkelingen in de ggz en het sociaal domein.
Biografie
Pim Peeters heeft na het cum-laude afronden van zijn researchmaster Psychopathology promotieonderzoek uitgevoerd op basis van een NWO Toptalent beurs. Gedurende dit promotietraject aan Maastricht University en de Katholieke Universiteit van Leuven binnen de onderzoeksschool Experimentele Psychopathologie miste hij de binding met de praktijk. Hierop is hij als docent gaan werken bij de opleiding HBO-Verpleegkunde aan Avans Hogeschool. Naast hogeschooldocent is hij hier mede werkzaam als kenniskringlid van het Lectoraat Leven Lang in Beweging. Vanuit deze functie en eigen interesses is hij betrokken bij verschillende onderzoeken in het sociaal domein, de GGZ en het onderwijs. Naast deze functies is hij ook lid van de klachtenonderzoekscommissie van het St. Anna Ziekenhuis te Geldrop. Verschillende (inter)nationale werkbezoeken en onderzoeken naar samenwerking en zorgafstemming tussen teams en professionals hebben geleid tot het boek "Afstemmen van Zorg" met co-auteur en collega Koen Westen. Koen Westen is sinds het begin van deze eeuw werkzaam geweest in de verslavingszorg en GGZ. Na klinische rollen als verpleegkundige en sociotherapeut op een detox afdeling, kwamen daarna ambulante rollen als SPV en casemanager in de Sociale Verslavingszorg, Bemoeizorg en Sociale Psyc hiatrie. Met de opgebouwde expertise op het gebied van IDDT, (F)ACT, CTI en het wijkgericht werken in het algemeen werd de stap naar het trainen en coachen van teams en professionals een logische. De volledige overstap naar het onderwijs vond 7 jaar geleden plaats. Sindsdien is hij werkzaam als docent Verpleegkunde bij Avans Hogeschool en is hij als gastdocent verbonden geweest aan de opleiding voor HBO Social Work en Airlangga University te Surabaya. De Master Social Work & Innovation is met succes gevolgd en bood nieuwe perspectieven. Er zijn verschillende onderzoeken van hem te vinden over de samenwerking tussen het sociaal domein en dat van de GGZ. Daarnaast is hij co-auteur van de FACT-schaal 2017 en is hij als vicevoorzitter verbonden aan het CCAF.
Inhoudsopgave
INHOUDSOPGAVE INLEIDING 11 DEEL I 1 DE ROL VAN DE PROFESSIONAL IN HET AFSTEMMEN VAN ZORG 16 1.1 Transitie in het sociaal domein 16 1.2 Transitie in het domein van de ggz 17 1.3 Samenwerken als integraal onderdeel van de beroeps- en opleidingsprofielen 18 1.4 CanMEDS 18 1.5 Opleidingsprofiel sociaal werk 20 1.6 Samenwerkingscompetenties 22 1.6.1 Kennis over de organisatie van het sociaal domein en de ggz 22 1.6.2 Gezamenlijke besluitvorming 23 1.6.3 Continuïteit van zorg waarborgen 25 2 HET ZORGNETWERK VOOR MENSEN MET ERNSTIGE PSYCHIATRISCHE AANDOENINGEN 26 2.1 Het sociaal domein 26 2.1.1 Sociale wijkteams 28 2.1.2 Critical Time Intervention (CTI) 30 2.1.3 Maatschappelijke steunsystemen 30 2.1.4 Veiligheidshuis 34 2.2 De geestelijke gezondheidszorg 34 2.2.1 Flexible Assertive Community Treatment (FACT) 36 2.2.2 Vroege Interventie Psychose (VIP) 39 2.2.3 Intensive Home Treatment (IHT) 39 2.2.4 High Intensive Care (HIC) 40 2.2.5 Active Recovery Triade (ART) 42 2.2.6 Herstelacademie 43 2.2.7 Teaminterventies 43 2.2.8 Verschillen binnen de SGGZ-organisatie 46 2.2.9 POH-ggz 47 2.2.10 Basis-ggz 49 2.3 Een organisatiemodel van het zorgnetwerk voor mensen met een psychiatrische aandoening 50 2.3.1 Opschalen en afschalen 51 3 NAAR EEN SAMENWERKINGSMODEL VOOR SOCIALE WIJKTEAMS EN FACT-TEAMS 53 3.1 Inleiding 53 3.1.1 Onvoldoende herstel 54 3.1.2 Sociaal wijkteam en FACT 56 3.2 Integrale samenwerking in Nederland 57 3.3 Integrale samenwerking in het buitenland 60 3.4 Samenwerkingsmodel 62 3.4.1 Het model 62 3.5 Het samenwerkingsmodel in de praktijk 65 3.5.1 Kwaliteit van de integrale samenwerking 68 DEEL II 4 DE ONTWIKKELING VAN HET ZORGAFSTEMMINGSGESPREK (ZAG) 72 4.1 Achtergrond van het ZAG 73 4.2 ZAG in het heden 73 4.3 De ZAG-werkwijze 74 4.4 TOEPASSING VAN De ZAG-werkwijze 76 5 EEN TOELICHTING OP DE ZAG-WERKWIJZE 79 5.1 Voorbereiding ZAG 79 5.1.1 Planning 80 5.1.2 Het doel en de inhoud uitleggen aan naasten 80 5.1.3 Voorbereiding van de cliënt 82 5.2 Voorbereiding vervolg-ZAG 83 5.3 Opname-ZAG 84 5.3.1 Kennismaking 84 5.3.2 Analyse van de problematiek 85 5.3.3 De opname bespreken 86 5.4 Vervolg-ZAG 88 5.5 Ontslag-ZAG 89 5.6 Rapportage van een ZAG 90 6 HET VERTALEN VAN DE ZAG-WERKWIJZE NAAR DE EIGEN PRAKTIJK 95 6.1 Algemene aanpak 97 6.2 Besluit om een teamspecifiek ZAG op te stellen 99 6.3 De huidige situatie in kaart brengen 99 6.3.1 Observaties verrichten 99 6.4 De huidige situatie bespreken en een ZAG-procedure opstellen 102 6.4.1 Focusgroep voorbereiden 102 6.4.2 Focusgroepbijeenkomsten houden 102 6.4.3 Actiepunten opstellen 103 6.5 Een cyclisch proces 104 6.6 Toepassing binnen een afdeling voor kortdurende behandeling en begeleiding 105 6.7 Toepassing binnen een afdeling voor ouderenpsychiatrie 109 7 RECENTE HISTORISCHE ONTWIKKELINGEN VAN ZORGAFSTEMMING IN DE GGZ 113 7.1 Almaar ambulanter 113 7.2 Dagbehandeling en bed op recept 113 7.3 De screening 114 7.4 Het zorgafstemmingsoverleg 114 7.5 Van ZAO naar ZAG 116 7.6 Het ZAG is dood, lang leve het ZAG! 117 DEEL III 8 DE NIEUWE GGZ EN HET ECOSYSTEEM VOOR MENTALE GEZONDHEID 120 8.1 INNOVATIEoptie met ambitie 121 8.2 Herijking van het doel 122 8.3 De rol van kennis verandert 123 8.4 betrokkenheid van het maatschappelijk veld en non-professionals 124 8.5 Behandeling in het dagelijks leven 125 8.6 naar een ecosysteem voor mentale gezondheid 126 8.7 Conclusie 127 AFKORTINGENLIJST 129 LITERATUUR 130
