In Autisme als atypische ontwikkeling beschrijft Martine Delfos voor het eerst de kenmerken van autisme zoals die voortspruiten uit de Theorie van het Socioschema met de MAS1P (Mental Age Spectrum within 1 Person), de regenboog aan mentale leeftijden binnen één persoon. Helder wordt beschreven hoe deze met elkaar samenhangen en ook hoe ze logisch uit elkaar volgen. Het gaat om vier kenmerken plus de twee kenmerken die het gevolg zijn van hoe de mens met autisme tegen de wereld oploopt en de wereld tegen die persoon. De herkenbaarheid van deze kenmerken voor de mensen met autisme en hun omgeving is vergeleken met de oude theorieën heel hoog en kan vertaald worden in hoe ermee om te gaan en hoe problemen voorkomen kunnen worden. Martine Delfos laat in bijna 100 voorbeelden uit de praktijk zien hoe de atypische ontwikkeling er in de dagelijkse situaties en op verschillende leeftijden uitziet. Volgens haar zeggen is ze nog nooit zo duidelijk geweest in haar uitleg over autisme. In het boek is ook een hoofdstuk opgenomen van een docent groep 7/8 speciaal onderwijs, John Huijbregts die werkt met kinderen met autisme. Het boek is geschikt voor Iedereen met autisme, hoewel het over hen gaat, is het zeker bedoeld voor hen, voor hun familie, omgeving en voor docenten. Het is tevens geschikt als opleidingsboek, omdat de achtergrond en onderbouwing beschreven zijn. Het boek is bedoeld om autisme beter te begrijpen, hoe het voor ieder mens met autisme apart uitpakt en ook hoe er mee om te gaan: met jezelf, in opvoeding en in het onderwijs. Er is wel aandacht voor de werksituatie, maar in mindere mate, hoewel het beschrevene voor iedere situatie geldt. Er komt tegelijk een kinderboek uit in de serie therapeutische verhalen over een van de kenmerken, zelfbepaaldheid: Het jongetje Robbert. John Huijbregts, docent speciaal onderwijs in een klas met leerlingen met autisme: Er gebeurde iets toen ik deze nieuwe manier van kijken ging hanteren in het benaderen van mijn leerlingen met autisme in het onderwijs. Niet meer wat wij 'hun gebreken' noemen, kwam op de voorgrond en niet meer ik als leerkracht wist precies wat goed voor ze was, maar zij gingen me dingen vertellen. Ik kreeg een inzicht in hun (denk)wereld en ontmoette mijn leerlingen op een andere manier. Er ontvouwde zich een heel ander perspectief. Hun kwaliteiten en mogelijkheden kwamen op de voorgrond. Zij begonnen mij te vertellen. Ik leerde luisteren en kreeg de boeiendste antwoorden van de kinderen zelf. Een nieuwe wereld ging voor me open ...
Recensie/Quote
In talloze voorbeelden laat biopsycholoog Martine Delfos zien dat contact maken vanuit begrip veel mogelijkheden geeft tot ontwikkeling en verandering van ongewenst gedrag. De stijl van Delfos is doorwrocht, de boodschap zeer de moeite waard.
Biografie
Dr. Martine France Delfos studeerde eind jaren zestig klinische psychologie (klinische research) en begin jaren negentig Franse taal- en letterkunde aan de Universiteit van Utrecht. In 1999 promoveerde zij op een psychologisch en letterkundig onderzoek over rouwverwerking bij Franse schrijvers. Zij is opgeleid als wetenschappelijk onderzoeker, klinische psychologie, en is vervolgens in de praktijk gaan werken sinds 1975. Daar heeft ze langdurig ervaring opgedaan in het diagnosticeren en behandelen van kinderen, jeugdigen en volwassenen. Zij is onder andere gespecialiseerd in relatietherapie, autisme en eetstoornissen. Vanaf 1994 verzorgt zij naast haar therapeutische praktijk nascholing aan psychologen, psychiaters, orthopedagogen, artsen, maatschappelijk werkers en groepsleiders. In 1997 richtte zij het PICOWO op: Psychologisch Instituut voor Consultatie, Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek om haar researchwerk vorm te geven. Vanuit de combinatie van een researchopleiding en een therapeutische praktijkervaring begon ze haar kennis om te zetten in biopsychologische modellen. Daarbij worden verschillende wetenschapsgebieden betrokken met name psychologie, biologie, chemie, en wiskunde. Martine Delfos hecht er belang aan dat er een verbintenis is tussen wetenschap en praktijk. De modellen die zij ontwikkelt, staan in directe relatie tot de maatschappelijke en wetenschappelijke werkelijkheid. Naast haar werkzaamheden als zelfstandig gevestigd therapeut en docent publiceerde zij vanaf 1993 onder andere op het gebied van de psychologie. Verscheidene handboeken en specialistische boeken, onder andere over gespreksvoering met kinderen (Luister je wel naarmij? Gespreksvoering met kinderen tussen vier en twaalf jaar), gespreksvoering met pubers en adolescenten (Ik heb ook wat te vertellen! Gespreksvoering met pubers enadolescenten) en verschillen tussen mannen en vrouwen (De schoonheid van het verschil.Waarom mannen en vrouwen verschillend zijn én hetzelfde). In 1994 ontving zij de Wilhelminaprijs voor haar eerste vier therapeutische kinderboeken. In deze serie zijn inmiddels twintig boeken verschenen. Vanaf 1997 verscheen een serie van tien kinderboeken over seksuele voorlichting. Omdat wetenschap dynamisch is, wordt in nieuwe drukken van haar boeken steeds het meest recente onderzoek verwerkt. Verschillende van haar boeken zijn in vertaling verschenen (Engels, Duits, Frans, Spaans en Burmees). Van 2008 tot 2012 was zij lector aan de Hogeschool Edith Stein (HES) / Twente School of Education (TSE), met als leeropdracht: Virtuele ontwikkeling van jeugdigen. Sinds 2010 is zij als Visiting Professor verbonden aan de International University of Sarajevo in Bosnië-Herzegovina en vanaf 2011 als Visiting Professor aan de Universidad Central del Ecuador in Quito, Ecuador. In beide landen zet zij zich in bij het opzetten van de autisme hulpverlening.
Inhoudsopgave
Voorwoord 13 1 Wat is autisme? 15 1.1 Het begin 16 1.2 Rechtstreeks communiceren 17 1.3 Generaliseren van rechtstreekse communicatie 21 1.4 De verwarring van schizofrenie en autisme 24 1.5 Het begin van de theoretische onderbouwing van autisme 25 1.6 De noodzaak van een nieuwe theorie 31 1.7 De theorie van het Socioschema met de MAS1P, de S-MAS1P 33 1.8 Vertraagde en versnelde rijping 35 1.9 Autisme of denkers 38 2 Het Socioschema 39 2.1 Het Socioschema 39 2.2 De betekenis van de eerste jaren voor het Socioschema 42 2.3 De bouwstenen van het Socioschema 45 2.4 De ik-anderdifferentiatie als basale bouwsteen 47 2.5 Gehechtheid als ontwikkeling van de ik-anderdifferentiatie 49 2.6 De spread-of-effect van de ik-anderdifferentiatie 51 3 De MAS1P 55 3.1 Kaspar Hauser en Victor d’Aveyron 55 3.2 MAS1P, de regenboog 57 3.3 Rijping 60 3.4 Intelligentie en IQ-test 64 3.5 Innerlijke statistieken 65 3.6 Autisme en het probleem van het inschatten van intelligentie 66 3.7 Het ontstaan van de MAS1P 67 3.8 De sleutelzinnen 70 3.9 Leemtes in de ontwikkeling 71 3.10 Voorbeeld van een MAS1P 72 4 De kenmerken: oud en nieuw 79 4.1 De kenmerken volgens de DSM/ICD: Autismespectrumstoornissen – ASS 79 4.2 De kenmerken vanuit de S-MAS1P: de atypische ontwikkeling 83 10 | 5 Kenmerk 1: Leren door begrijpen 87 5.1 De focus op denken 87 5.2 Leerstrategieën 89 5.3 De basisschool 91 5.4 Voorkeursstrategie bij de atypische ontwikkeling 92 5.5 Een foute inschatting van de intelligentie 93 5.6 Informatieverwerking en logica 94 5.7 Hoogbegaafd en begrijpen 96 5.8 Begrijpen begint met niet-begrijpen 96 5.9 Hoe te helpen bij de strategie van leren via begrijpen 97 6 Kenmerk 2: Zelfbepaaldheid 99 6.1 Denken 100 6.2 Versneld, hoogbegaafd of verstandelijk beperkt 103 6.3 Het probleem van richtlijnen 106 6.4 Centrum van controle 108 6.5 Wat helpt bij zelfbepaaldheid? 110 7 Kenmerk 3: Geen hulp vragen 115 7.1 ‘Kan zelluf wal!’ 115 7.2 Vastlopen 117 7.3 Het angstaanjagende van niet zelf kunnen 120 7.4 Hoe te helpen bij hulp leren vragen? 127 8 Kenmerk 4: De dagelijkse sociale omgang 129 8.1 Het abstracte en het concrete sociale 129 8.2 Hoe de dagelijkse sociale omgang onderontwikkeld raakt 131 8.3 Zintuigen als barrière voor de dagelijks sociale omgang 137 8.4 Het mysterie van oogcontact 141 8.5 Het beschadigde zelfbeeld 150 8.6 Hoe te helpen bij de dagelijkse sociale omgang? 152 9 Kenmerk 5: Gevoel uitzetten 161 9.1 Gevolgen voor het zelfbeeld 163 9.2 Gepest worden 168 9.3 Agressie als uiting 169 9.4 Gevoel uitzetten 170 9.4.1 Rituelen 172 9.4.2 Vermijden 174 9.4.3 Obsessies 174 9.4.4 Gaming en surfing 175 9.5 Het chronische angstmodel 176 9.6 Gevoelloos, bot? 179 9.7 Hoe te helpen bij het gevoel uitzetten? 181 | 11 10 Kenmerk 6: Escape 185 10.1 De ontwikkeling van angst 185 10.2 Eten en angst 186 10.3 De ontwikkeling van dwang 190 10.4 Van belangstelling naar verzamelwoede 191 10.5 Verslaving 192 10.6 De cirkels van Van Dijk 193 10.7 Internet en de moderne media 196 10.8 Hoe te helpen bij dwang en verslaving? 202 11 George en Elfriede, twee voorbeelden ter illustratie 207 11.1 George 207 11.2 Elfriede 214 12 Toepassing in het onderwijs 225 12.1 Uitgangspunten voor het onderwijs 225 12.2 Stem af op hun verveling, denken, stress en leerangst 227 12.3 Begrijp dat ze kwetsbaar maar juist ook leerbaar zijn door hun denkend willen begrijpen 229 12.4 Hoe helpen we leerlingen met autisme in het leerproces? 230 12.5 De verandering in de klas door het toepassen van het werk van Martine Delfos 232 12.6 Ervaringen met toepassingen in de klas 233 12.7 Hoe je gedrag als leerkracht positief verandert 245 12.8 Praktische achtergrondinformatie en aanwijzingen om te gaan werken vanuit het gedachtegoed van dit boek 247 12.9 Samenvattend: een pleidooi om in het onderwijs anders te kijken naar kinderen met autisme 253 12.10 Rechtbankzitting 258 12.11 Wat een wonderlijk mooi klasje 260 13 Epiloog 263 Bijlage 1 De boekenklok 265 Bijlage 2 Hans Asperger in een naziwereld 269 Bijlage 3 Een voorbeeld van een OPP oftewel ‘ontwikkelingsperspectief’ door John Huijbregts 275 Lijst van voorbeelden 281 Lijst van afbeeldingen 285 Lijst van overzichten 287 Literatuur 289 Namen- en Zakenregister 297 Over de auteur 299 De PICOWO-serie 301
